Sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam thường xuyên phải hứng chịu những rủi ro do thời tiết và khí hậu thất thường, thiên tai diễn biến bất ngờ. Trong hoàn cảnh đó, người nông dân thường xuyên đối mặt với nguy cơ mất mùa. Đó chính là tiền đề cho việc phát triển thị trường bảo hiểm nông nghiệp ở Việt Nam.
Thế nhưng, gần 20 năm sau khi thực hiện thí điểm, thị trường bảo hiểm nông nghiệp vẫn còn bị bỏ ngõ. Có rất nhiều khó khăn, rất nhiều ý kiến trái chiều từ các phía, nhưng vẫn chưa có một giải pháp hiệu quả để phát triển thị trường tiềm năng này. Không tham gia bảo hiểm, người nông dân chịu nhiều thiệt thòi trong sản xuất nông nghiệp khi rủi ro xẩy ra, Nhà nước vẫn phải trích ngân sách hỗ trợ cho nông dân và doanh nghiệp thì bỏ sót một thị trường tiềm năng.
Các sản phẩm bảo hiểm truyền thống thực hiện bảo hiểm cho người nông dân dựa trên cơ sở sản lượng thu hoạch của mỗi thửa ruộng đã được bảo hiểm. Nhưng chính vì cách tính toán đó, dẫn đến chỉ những người nông dân nào chịu nhiều rủi ro mới tham gia bảo hiểm. Các hãng bảo hiểm không thể đánh giá mức độ ảnh hưởng của thiên tai tốt hơn chính những người sản xuất. Vì thế các nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm không có cơ hội sinh lợi nhuận. Mối lo ngại lớn nhât của các nhà cung cấp dịch vụ bảo hiểm chính là rủi ro đạo đức. Khi người nông dân đã mua bảo hiểm, có thể họ có những hành vi theo hướng làm tăng khả năng xẩy ra thiệt hại: giảm chi phí đầu tư cho sản xuất như phân bón, tưới tiêu; buông lỏng quản lý…., thậm chí là có cả sự gian lận. Nhà cung cấp dịch vụ buộc phải tăng phí bảo hiểm để duy trì lợi nhuận. Nhưng chính điều này làm giảm khả năng tiếp cận dịch vụ của người nông dân. Vòng luẩn quẩn đó đã làm cho việc triển khai bảo hiểm nông nghiệp trở nên chậm chạp, thị trường co hẹp…
 |
| Bảo hiểm nông nghiệp cần một tầm nhìn chính sách dài hạn |
Các chuyên gia của Công ty Bảo hiểm GlobalAgRisk - Hoa Kỳ: Jerry Skees, Jason Hartell, Anne Murphy và Benjamin Collier; và các chuyên gia Việt nam (TS Đào Văn Hùng, Nguyễn Duy Linh) đã thực hiện nghiên cứu về việc phát triển thị trường bảo hiểm nông nghiệp theo chỉ số ở Việt Nam. Loại hình bảo hiểm này căn cứ vào một chỉ số độc lập, khách quan để đánh giá mức độ thiệt hại và xác định mức bồi thường cho người tham gia bảo hiểm. Các chỉ số để đánh giá mức độ thiệt hại của sản xuất có thể là lượng mưa, mực nước sông, nhiệt độ trung bình… Việc bồi thường được thực hiện khi các chỉ số này vượt quá một ngưỡng đã định trước.
Phương pháp xác định thiệt hại này không cần phải chứng thực thiệt hại của người mua bảo hiểm, không cần phải phân loại rủi ro của từng cá nhân mua bảo hiểm, giảm thiểu lựa chọn đối nghịch hoặc rủi ro đạo đức. Do đó, chi phí hoạt động thấp so với các loại hình bảo hiểm truyền thống. Với cách đánh giá này, doanh nghiệp có cơ hội sản sinh lợi nhuận, người nông dân có điều kiện tiếp cận với một sản phẩm bảo hiểm hữu ích.
Trên cơ sở các nghiên cứu, nhóm thực hiện đã phối hợp cùng IPSARD/AGROINFO xuất bản bộ sách “Cẩm nang phát triển bảo hiểm nông nghiệp Việt Nam”. Bộ cẩm nang này đã đánh giá rủi ro, đề ra các giải pháp đánh giá rủi ro và đặc biệt xây dựng tầm nhìn chính sách cho việc phát triển các sản phẩm bảo hiểm nông nghiệp.
Thị trường bảo hiểm nông nghiệp ở Việt Nam phát triển chậm chạp trong suốt một thời gian dài, với nhiều khó khăn từ nhiều phía. Điều đó cho thấy đang cần một chiến lược phát triển với một hệ thống chính sách phù hợp để thúc đẩy sự phát triển của thị trường đầy tiềm năng này. IPSARD xin giới thiệu những kiến nghị của nhóm nghiên cứu trong việc xây dựng một tầm nhìn chính sách cho bảo hiểm nông nghiệp. Hy vọng đây sẽ là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích.
Tầm nhình chính sách cho BH NNVNIPSARD