 |
|
Thu hoạch quế ở bản Giàng Cài, xã Nậm Lành (Văn Chấn-Yên Bái)
|
Cùng tên nhưng khác địa chỉ?
Càphê Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) là sản phẩm nổi tiếng trong Nam ngoài Bắc về chất lượng. Chính vì thế, từ năm 1995, UBND tỉnh Đắk Lắk đã cho phép xây dựng hồ sơ bảo hộ tên gọi xuất xứ càphê Buôn Ma Thuột (chỉ dẫn địa lý - CDĐL) và được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp chứng nhận đăng bạ số 0004, công nhận bảo hộ quốc gia CDĐL càphê Buôn Ma Thuột đối với sản phẩm càphê nhân robusta theo Quyết định số 806/QĐ-SHTT ngày 14/10/2005.
Tuy nhiên, thời gian qua người trồng càphê ở Đắk Lắk "ngã ngửa" khi phát hiện thương hiệu đó đã bị một doanh nghiệp ở Quảng Đông (Trung Quốc) đăng ký bảo hộ với lôgô "Buon Ma Thuot Coffee - 1896" từ ngày 14/6/2011. Thậm chí, địa danh "Buon Ma Thuot", cả tiếng Latinh và tiếng Trung cũng đã bị doanh nghiệp này đăng ký bảo hộ và được cấp chứng nhận bảo hộ số 7970830, nhóm sản phẩm 30 (càphê); hiệu lực văn bằng 10 năm kể từ ngày 14/11/2010... Sự việc này khiến cho việc phát triển thương hiệu càphê Buôn Ma Thuột và công tác xuất khẩu mặt hàng này sang một số thị trường gặp nhiều khó khăn.
Được biết, đầu năm 2011, Hiệp hội Càphê Buôn Ma Thuột đã cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng địa lý càphê Buôn Ma Thuột cho các công ty càphê trong vùng địa danh, có hiệu lực 3 năm với tổng diện tích 8.852ha, tổng sản lượng 25.000 tấn/năm.
Không chỉ càphê mà nhiều sản phẩm, đặc sản của các địa phương dù đã được bảo hộ CDĐL nhưng vẫn bị các cơ sở sản xuất làm nhái, làm giả. Thời gian qua, người ta được chứng kiến nhiều mặt hàng như bưởi Đoan Hùng (Phú Thọ), nước mắm Phú Quốc (Kiên Giang), bưởi Phúc Trạch (Hà Tĩnh)... dù đã có bảo hộ CDĐL nhưng vẫn được bày bán ở nhiều nơi với cùng tên gọi.
Nhiều ý kiến cho rằng, nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ việc sản phẩm được cấp CDĐL thường nổi tiếng, được nhiều người biết tới. Sau khi được đăng ký, sản phẩm sẽ tạo ra hiệu quả kinh tế cao hơn nên mức độ làm giả cũng tăng.
Theo PGS.TS.Nguyễn Văn Bộ, Viện trưởng Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam, để được đăng ký bảo hộ CDĐL, tổ chức, cá nhân phải tập hợp tư liệu, xây dựng hồ sơ mất rất nhiều thời gian, công sức. Sau khi được đăng ký lại phải tốn sức lực vào việc quản lý, kiểm tra sản phẩm. Chính vì vậy, sản phẩm được đăng ký như là một sự bảo đảm tuyệt đối về chất lượng, danh tiếng...
Cần chế tài mạnh
Từ nhiều năm qua, sản phẩm được bảo hộ CDĐL được biết đến như thương hiệu nổi tiếng, mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, thực tế không phải khi nào cũng giống như lý thuyết. Vừa qua, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp CDĐL cho sản phẩm muối Sa Huỳnh ở Quảng Ngãi. Song thời điểm này, diêm dân Quảng Ngãi lại đang lao đao vì giá muối giảm, đời sống khó khăn hơn bao giờ hết.
Đây cũng là lý do giải thích vì sao, tính đến hết năm 2010, cả nước có 933 sản phẩm, dịch vụ đặc thù gắn với 721 địa danh trên cả nước. Tuy nhiên, số lượng CDĐL được đăng ký bảo hộ chiếm tỷ lệ rất nhỏ (đến tháng 6/2011, mới có 23 CDĐL được đăng ký). Trong số đó, chỉ một số CDĐL có được hệ thống quản lý và kiểm soát.
Ông Tạ Quang Minh, Phó cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ cho hay, do có điều kiện tự nhiên thuận lợi nên nông sản của Việt Nam khá phong phú, đa dạng. Hầu như địa phương, vùng miền nào cũng có những sản phẩm đặc trưng. Vì thế, việc hỗ trợ quản lý và phát triển CDĐL cần được đặc biệt quan tâm. CDĐL được bảo hộ khi gắn lên sản phẩm coi như một chứng chỉ bảo đảm, sản phẩm có nguồn gốc tại vùng địa lý nhất định, có chất lượng, có danh tiếng, đồng thời, cũng là cơ sở để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, ngăn chặn các hành vi sử dụng trái phép CDĐL.
Rõ ràng, việc quản lý CDĐL còn nhiều bất cập. Việc chưa có chế tài xử lý sử dụng trái phép thương hiệu khiến người tham gia sản xuất không mặn mà bảo hộ. Chúng ta không ngăn cấm đưa các sản phẩm có đặc tính tốt để nông dân ở nhiều nơi cùng phát triển, nhưng đã là sản phẩm được bảo hộ CDĐL thì đó phải là sản phẩm có xuất xứ tại một địa phương và phải được bảo hộ khi sản phẩm tham gia vào thị trường xuất khẩu thế giới.
Là một trong những địa phương có sản phẩm quế được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ CDĐL từ năm 2010, song ông Hà Đức Anh, Phó chủ tịch UBND huyện Văn Yên (Yên Bái) cho biết, sau khi được cấp CDĐL, giá trị mà cây quế mang lại tuy có tăng nhưng tình trạng làm giả sản phẩm cũng tăng theo. Tình trạng đưa quế chất lượng kém, giá "bèo" từ nơi khác về tiêu thụ đã xuất hiện, gây thiệt hại cho các cơ sở kinh doanh, mất uy tín của sản phẩm mang CDĐL…Trước thực tế này, theo ông Anh, Nhà nước cần sớm ban hành chế tài xử lý nghiêm khắc đối với hành vi lợi dụng CDĐL để trục lợi, giao trách nhiệm cho các cơ quan chuyên ngành để quản lý và phát triển CDĐL đã được công nhận.
Để CDĐL thực sự phát huy tác dụng, thúc đẩy giá trị gia tăng cho sản phẩm, Nhà nước cần hoàn thiện pháp luật về quản lý CDĐL, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng và các nhà sản xuất kinh doanh. Nhà nước cũng cần hỗ trợ các đơn vị gắn tem, nhãn CDĐL lên các sản phẩm khi đưa vào hệ thống siêu thị ở các thành phố lớn, tạo tiền đề để chiếm lĩnh thị trường nội địa.
Theo Kinh tế nông thôn
Nguồn: http://www.kinhtenongthon.com.vn/Story/kinhte-thitruong/2011/9/30240.html