Trong thời gian qua, đặc biệt từ năm 2003, số lượng Hiệp hội tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, số hiệp hội thể hiện tốt vai trò của mình dường như chỉ đếm được trên đầu ngón tay.

- Lược trích ý kiến của Phó thủ tướng Vũ Khoan

Hiệp hội bây giờ đủ hết, cứ đồng chí nào nghỉ hưu là lại giao hiệp hội. Thế nhưng vai trò của hiệp hội rất hạn chế, còn mang tính chất hành chính, chưa phải làm kinh doanh thực sự. Trước hết phải biết tạo lợi ích cho DN thì họ mới liên kết được. Có những hiệp hội tính chuyên nghiệp cao nhưng rất nhiều hiệp hội không có tính chuyên nghiệp. Có lẽ mới chỉ là hội thôi, chưa đạt tầm hiệp hội.

Về tiếng nói của hiệp hội. quyết định là ở hiệp hội chứ không phải chính phủ. Ví dụ hiệp hội ở Nhật, họ có một quyền lực rất lớn. Có rất nhiều cam kết, liên kết ràng buộc, anh nào làm sai là thua luôn. DN kinh doanh mà bị bạn hàng loại trừ, cô lập ra thì chết ngay. Hiệp hội của họ có cơ chế, luật lệ hết sức rõ ràng. Còn Việt Nam, hiện nay luật về hội còn đang tranh luận, đã xong đâu? Còn rất nhiều việc phải làm ở đây, chính phủ không thể làm thay được, bắt buộc phải là hiệp hội. Tôi cho rằng sắp tới hiệp hội sẽ giữ vai trò trung tâm.

- Lược trích ý kiến của Thứ trưởng thương mại, Ông Phan Thế Ruệ

Thứ trưởng Bộ Thương mại Phan Thế Ruệ cho rằng, sau khi vào WTO, Nhà nước buộc phải đứng ngoài cuộc chơi kinh doanh nên vai trò của Hiệp hội hết sức quan trọng để hỗ trợ doanh nghiệp. Ông cho rằng, công tác dự báo thị trường cũng cực kỳ cần thiết, nhất là đối với nông dân.

Chuyến đi khảo sát các hiệp hội lần này nhằm phục vụ chiến lược xuất khẩu 2006-2010 đã được Chính phủ phê duyệt. Đồng thời còn xem xét tình hình ngành nông sản VN đã có biện pháp gì để tham gia thị trường theo đúng quy định WTO, có thể cạnh tranh được ngay trên sân nhà.

Tôi khẳng định sắp tới vai trò của các hiệp hội rất quan trọng, nhất là đối với hàng nông sản. Sau khi gia nhập WTO, vai trò chỉ huy của hiệp hội là chính, còn Chính phủ, Bộ ngành chỉ ra chính sách chứ không thể can thiệp vào chuyện làm ăn của ngành. Do đó để ngành cạnh tranh, tồn tại và phát triển được, hiệp hội phải tham gia hoạt động hội viên, tác động vào sản xuất, tổ chức lưu thông, xuất khẩu sản phẩm, tham mưu cho Chính phủ, Bộ ngành.

- Lược trích ý kiến của Thứ trưởng thương mại, Ông Lương Văn Tự[1]

Thứ trưởng Bộ Thương mại Lương Văn Tự nhấn mạnh việc các doanh nghiệp cần chủ động phát huy nội lực, nâng cao năng lực cạnh tranh để tận dụng cơ hội từ việc gia nhập WTO. Tuy nhiên, do trình độ, quy mô các doanh nghiệp Việt Nam còn thấp nên việc phát huy sức mạnh tập thể thông qua các Hiệp hội đóng vai trò quan trọng. Các Hiệp hội vừa đại diện và bảo vệ lợi ích cho các Hội viên, đồng thời là cầu nối hữu hiệu giữa Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình hoạch định chính sách.

- Vào WTO, hiệp hội cũng phải hội nhập: một số ý kiến đánh giá

Trong thời gian qua, đặc biệt từ năm 2003, số lượng Hiệp hội tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, số hiệp hội thể hiện tốt vai trò của mình dường như chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Hầu hết, số còn lại vẫn trong tình trạng trì trệ, xơ cứng theo kiểu cũ hoặc chạy theo phong trào cho xôm tụ.

Theo ý kiến của Tiến sĩ Hồ Uy Liêm, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Liên hiệp Các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam: một trong những nguyên nhân dẫn đến yếu kém là do sự can thiệp quá sâu của Nhà nước, làm cho các hội mất đi sự tự chủ cần thiết. Có trường hợp, cơ quan nhà nước áp đặt thẳng nhân sự lãnh đạo hội mặc dù hội viên không ai muốn. Hội phải nghe theo chẳng qua vì còn phụ thuộc mặt này mặt nọ. Do phải lệ thuộc từ kinh phí hoạt động, nhân sự, trụ sở, đến điều lệ hoạt động nên nhiều hiệp hội gần như chỉ là “cánh tay nối dài” của bộ, ngành, cơ quan nhà nước nào đó. Mặc dù không có quy định nào bắt buộc nhưng thông thường lãnh đạo một số hiệp hội phải là người của tổ chức Đảng cử vào và không ít trong số đó là những cán bộ về hưu. Thậm chí, có một số lãnh đạo hội, hiệp hội hiện đang là thứ trưởng, cục trưởng, vụ trưởng của các bộ, ngành.

Theo ý kiến của đại biểu Quốc hội Hoàng Thanh Phú (Thái Nguyên): Nhà nước nên chuyển giao một số chức năng của mình về cho các hiệp hội. Ví dụ như các dịch vụ công, dịch vụ giám định xã hội, nghề nghiệp... Rất nhiều lĩnh vực, chức năng, Nhà nước hiện vẫn ôm đồm hoặc trao quyền không đúng chỗ trong khi sức lực có hạn.