Giao rừng cho dân, rừng vẫn mất!

Đó là hiện tượng phổ biến đang xảy ra tại các xã Ea Hoa, Krông Na của huyện Buôn Đôn. Giữa buổi trưa nắng cháy cao nguyên, anh Y Xem Knur (dân tộc Ê-đê, trú tại buôn Yang Lành, xã Krông Na) dẫn chúng tôi vào tận khu rừng rộng 17 ha mà xã cấp cho vợ chồng anh vào năm 2006. Anh bảo: Xã giao rừng này cho vợ chồng tui nhưng không giữ nổi. Khi mới nhận, tuy là rừng nghèo nhưng vẫn còn nhiều cây, còn bây giờ kẻ trộm vào chặt trụi, gỗ tốt thì chúng lấy về làm nhà, gỗ xấu thì chúng đem đi đốt than, hết sạch! Anh Y Xem giãi bày: Bây giờ tiếng là rừng của mình nhưng mà cũng như không. Y Xem vừa nói vừa chỉ cho chúng tôi thấy khoảnh rừng trước mặt đã bị chặt trụi, chỉ còn lại những bụi cây nhỏ.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết: Tất cả 28 hộ đồng bào được nhận đất rừng tại xã Krông Na đều rơi vào hoàn cảnh tương tự. Có nghĩa là họ đều không giữ được số cây ít ỏi còn lại trên đất rừng của mình. Và cũng không ai trồng thêm được cây nào vào những mảnh đất rừng ấy. Anh Y Tuấn Kbuor ở buôn Trí B bức xúc: Rẫy cách xa nhà 15 cây số, sáng đi trưa mới đến nơi, mình về, bọn trộm lại vào chặt cây. Trồng thêm cây mới thì không có vốn, không biết làm, đành bỏ thôi!

Chủ tịch UBND xã Krông Na, ông Đào Kim Anh xác nhận: 28 hộ dân được giao bảo vệ quản lý 560 ha rừng từ năm 2006 nhưng đến nay chưa ai được hưởng lợi gì từ rừng! Bí thư Đảng uỷ xã, ông Y Ka Bỹa thẳng thắn giãi bày: Rừng giao cho bà con hầu hết là rừng nghèo, đất rừng xấu, không canh tác được. Quan trọng hơn, nếu khoán trắng rừng cho đồng bào thì bà con (tất cả đều thuộc hộ nghèo) không thể có vốn để đầu tư canh tác. Và nếu người dân không được hưởng lợi từ rừng thì rừng vẫn sẽ tiếp tục mất!

Đâu là giải pháp?

Từ đầu năm 2006 đến nay, huyện Buôn Đôn đã triển khai giao 1.000 ha rừng cho 50 hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ. Sau 2 năm thực hiện, kết quả mang lại không mấy khả quan. Thế nhưng, theo kế hoạch, sắp tới huyện sẽ tiếp tục triển khai đợt giao đất rừng với quy mô lớn hơn. Ông Y Ka Bỹa nhận định: Nếu không có giải pháp phù hợp mà vẫn tiếp tục giao rừng như thế này thì rừng lại tiếp tục mất. Theo ông Y Ka, song song với việc giao đất giao rừng, Nhà nước cần đầu tư cây giống, hướng dẫn kỹ thuật canh tác để bà con có thể lựa chọn các giống cây thích hợp để trồng. Nếu có thêm vốn, cây giống, chắc chắn diện tích rừng sẽ được phủ xanh thêm.

Trao đổi với chúng tôi, Kỹ sư lâm nghiệp Nguyễn Duy Hoài, Phó phòng Tài nguyên Môi trường huyện Buôn Đôn đề xuất: Đối tượng được giao rừng đều thuộc hộ nghèo, điều kiện kinh tế khó khăn nhưng lại giao cho họ diện tích quá lớn (bình quân 20 ha/1hộ), nên bà con không đủ khả năng bảo vệ và phát triển rừng. Vì vậy, nên chăng phải chia nhỏ diện tích cho nhiều hộ? Hoặc là không giao rừng cho từng hộ cá thể mà giao cho cộng đồng cùng quản lý, khai thác? Hoặc là để các cơ quan, đơn vị liên kết với bà con cùng trồng và khai thác bảo vệ rừng?

Được biết, tại Tây Nguyên, một số địa phương như Tuy Đức (Đăk Nông), Ea Hleo (Đăk Lăk)... cũng đã tiến hành giao rừng cho cộng đồng thôn buôn quản lý và bước đầu đạt được hiệu quả, không những rừng không bị mất mà còn có thể được trồng thêm. Hiệu quả kinh tế thu được từ rừng sẽ được chia đều cho các hộ trong thôn buôn. Như vậy người dân sẽ có tinh thần trách nhiệm và ra sức bảo vệ phát triển rừng bền vững.

Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng địa phương cần tìm lời giải cho bài toán bảo vệ và phát triển rừng trước khi giao nốt cho dân những cánh rừng còn lại để tránh tình trạng rừng giao xong cây vẫn mất như hiện nay.