 |
| TS.Đặng Kim Sơn (Ảnh: AGROINFO) |
Tuần qua, trên diễn đàn Quốc hội, các đại biểu đã rất bức xúc về vấn đề “đầu tư công cho tam nông”, như đầu tư còn hạn chế, dàn trải, kém hiệu quả; chính sách cho tam nông nhiều, nhưng nông dân hưởng chẳng được bao nhiêu.
Vì sao có thực trạng này và chúng ta cần phải làm gì để gỡ các “nút thắt” cho nông nghiệp, nông thôn hiện nay.
Về vấn đề này, NTNN đã trao đổi với TS. Đặng Kim Sơn - Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Nông nghiệp đang kiệt sức
Thưa ông, có thể nói trong nhiều năm qua, nhất là từ cuộc khủng hoảngkinh tế năm 2008, rồi suy giảm kinh tế 2011, nông nghiệp đều là “cứu cánh” cho nền kinh tế nước ta. Song vì sao, chúng ta vẫn cứ “bỏ quên” nông nghiệp đến độ “bết bát” như thời điểm này?
Công của nông nghiệp rất nhiều, vì nông nghiệp vừa tạo ra an ninh lương thực, vừa là ngành xuất siêu lớn. Phải khẳng định, thời gian vừa qua, chúng ta đã có nhiều chính sách về nông nghiệp, song đây cũng là thời điểm cần xem xét lại mức độ quan tâm đến nông nghiệp.
Ở các nước, họ đánh giá mức độ quan tâm đến nông nghiệp theo 2 tiêu chí, đó là: Tỷ lệ đầu tư công cho sản xuất nông nghiệp so với chính tỷ lệ GDP của nông nghiệp và với tỷ lệ đầu tư công toàn xã hội. Ở Việt Nam, cả hai tiêu chí này đều thấp so với các nước đang phát triển. Điều đó cho thấy, sự quan tâm về chính sách là chưa ổn.
Trên thực tế, nền nông nghiệp của chúng ta hiện nay rất nhiều rủi ro bởi thiên tai, thị trường, dịch bệnh. Phải chăng, đây chính là thời điểm chúng ta cần phải tập trung đầu tư cho nông nghiệp nhiều nhất?
Ở Việt Nam, hiện tỷ trọng GDP của nông nghiệp vẫn chiếm 20%, đúng ra vẫn đang là giai đoạn lấy đi, song thực tế nông nghiệp đang kiệt sức rồi. Quy luật kinh tế trên toàn thế giới cho thấy, nếu GDP trong nông nghiệp chưa xuống đến 15%, thì các nước hầu như không có tiền để đầu tư cho nông nghiệp.
Còn đối với nước ta, ở các tỉnh cũng vậy thôi, đợt vừa rồi, tôi đi một loạt các tỉnh, thì thấy nhiều tỉnh thuần nông như Thái Bình, Nam Định, An Giang… ngân sách tỉnh còn chưa đủ, phải xin thêm T.Ư, thì họ lấy đâu ra tiền để đầu tư cho nông nghiệp.
 |
|
Nhiều chính sách tam nông vẫn chưa đi vào đời sống khiến nông dân chưa được hưởng lợi .
|
Nghĩa là hiện nay, chúng ta chưa thể dồn nhiều nguồn lực để đầu tư cho nông nghiệp như mong muốn?
Theo tôi, vấn đề chính của nông nghiệp là không đòi Nhà nước đầu tư, như chính sách trong khoán 10 trước đây, nông nghiệp có cần tiền đâu, mà chỉ cần cởi trói, cho nông nghiệp những cái chưa được hưởng. Còn bây giờ, cơ chế ấy chính là chính sách đất đai, chúng ta cần phải cởi trói cho nông nghiệp.
Chẳng hạn như, hãy để cho nông dân gom đất lại để làm ăn lớn, rồi đất ở các nông, lâm trường bị bỏ hoang hóa, sao không chia lại cho dân?… Cái đó hoàn toàn không mất tiền, mà vấn đề chỉ là sự “cởi trói” về cơ chế, chính sách.
Hay như khoa học, tại sao chúng ta không hình thành một quỹ về nghiên cứu khoa học, rồi chia đôi quỹ đó ra, một nửa đưa cho Hội Nông dân quản lý để Hội đặt hàng các nhà khoa học cung cấp cho họ giống, thiết bị, máy móc; còn một nửa giao cho Nhà nước quản lý để đặt hàng cho những công trình mang tầm chiến lược, dài hạn, Nhà nước không nên giữ hết tiền làm gì.
Đang có tình trạng “mua” chính sách?
Kể từ khi có Nghị quyết T.Ư 7, đã có hàng loạt chính sách về tam nông được ban hành, nhưng có vẻ như các chính sách đó không thực tế, đến độ có đại biểu phải nói: Nông dân đang “mắc cạn” giữa rừng văn bản?
Nói thật, ở các nước khác, vai trò của Nhà nước trong định hướng cơ chế thị trường không phải là dò từng bước, mà phải mở đường, tức tạo ra được, dựng ra được các hàng rào pháp lý, khung pháp lý để đi trong cái khung đó, định hướng rõ hướng đi, chứ không phải cứ loanh quanh với việc tháo gỡ, đẩy chỗ nọ, ngăn chỗ kia.
Vì thế, ở các nước không có các chương trình mục tiêu quốc gia kiểu như dạy nghề, xóa đói giảm nghèo, nông thôn mới… như nước ta. Điều quan trọng là họ xây dựng luật và cứ theo luật mà làm.
Theo tôi, chúng ta cần ít xây dựng chính sách đi, mà phải có tính định hướng. Thực tế, các chương trình bây giờ, chỉ muốn tập trung vào để lấy tiền, để chia sẻ tài nguyên đất nước. Do đó, chính sách là phải tin cậy được, thêm nữa là phải minh bạch được, thì lúc đó doanh nghiệp họ mới dự báo được để đầu tư.
Có nhiều ý kiến cho rằng, đang có tình trạng “mua” chính sách, tức xây dựng chính sách như tạm trữ lúa gạo, đường… vừa qua, thực ra chỉ phục vụ lợi ích nhóm, chứ không phải cho nông dân. Ông có biết điều này?
Trước đây, chính sách có thể sai hoặc thiếu, còn bây giờ, đúng là có chuyện mua, xin- cho chính sách. Đây là một tình trạng mới, trước có thể chỉ là xin- cho chức quyền, còn bây giờ là xin- cho chính sách.
Chẳng hạn, như tỉnh không nghèo nhận nghèo, xã không khó khăn nhận khó khăn để được ưu tiên hay rất nhiều chính sách không rơi trực tiếp vào nông dân, mà đi lòng vòng qua doanh nghiệp, còn đến nông dân thì hết.
Vậy theo ông, chúng ta cần có giải pháp gì để “cứu nguy” cho ngành nông nghiệp nước ta hiện này?
Có nhiều giải pháp, song theo tôi phải có một lý luận phát triển đúng, đó chính là tái cơ cấu nền kinh tế, tức “xóa cờ đi xếp lại”.
|
“Ngân sách đầu tư cho tam nông phần lớn đổ vào thủy lợi với nhiều công trình lớn hàng nghìn tỷ đồng, còn tiền cho sản xuất, nghiên cứu, đào tạo, thì rất ít. Kết cấu sử dụng tiền của mình đúng là chưa hiệu quả”. - TS Đặng Kim Sơn
|
Cụ thể, ở nông thôn hiện sản xuất nông nghiệp vẫn là các hộ tiểu nông, trong khi hiện chúng ta đang hội nhập toàn cầu, nếu không phát triển thành các hộ sản xuất lớn, trang trại lớn, quan hệ sản xuất theo kiểu các hộ tiểu nông sẽ không thể đi vào tương lai.
Vướng mắc thứ hai là, thượng tầng kiến trúc và hạ tầng cơ sở, trong khi nền kinh tế đã có nhiều thành phần, nhất là kinh tế tư nhân, thì các tổ chức bộ máy nhà nước của mình như bộ, ngành, hội đoàn thể vẫn y như trước, thì làm sao hạ tầng cơ sở phát triển được.
Hai cái đó, chính là mâu thuẫn. Nói tóm lại, chúng ta cần giải quyết các vướng mắc về tổ chức thể chế, lý thuyết phát triển, nhất là yếu tố động lực, ở đây không phải là đất, nước, tiền, mà là con người phải được cởi trói, nâng niu, phát huy dân chủ, phải được tổ chức lại.
Xin cảm ơn ông!
Theo Nông thôn ngày nay
Nguồn:http://danviet.vn/91954p1c24/xuat-hien-xincho-chinh-sach-nongnghiep.htm