Hợp tác xã (HTX) là một tổ chức kinh tế, do đó phải trao cho họ quyền tự chủ trong hoạt động kinh doanh. Không thể cấm họ thành lập doanh nghiệp (DN). Nếu cấm họ sản xuất, kinh doanh, cấm hoạt động như một DN thì mô hình này không thể tồn tại và phát triển được. Đây là những vấn đề được đại diện nhiều HTX đặt ra trong buổi hội thảo lấy ý kiến đóng góp xây dựng Luật HTX sửa đổi do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội vừa tổ chức.
HTX phục vụ xã viên hay xã hội?
Theo ban soạn thảo, có hai luồng ý kiến khác nhau về mô hình của HTX. Một là tổ chức kinh tế, hoạt động như DN, được cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho xã hội, không phải ưu tiên phục vụ thành viên. Các thành viên có quyền lựa chọn sản phẩm, dịch vụ của HTX hoặc ngoài HTX. Hai là HTX chủ yếu cung cấp sản phẩm, dịch vụ phục vụ chính các xã viên.
Theo ban soạn thảo, nên để HTX theo mô hình thứ hai vì HTX tạo ra việc làm cho các xã viên. Nếu để hoạt động như DN thì họ sẽ đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu. Tính chất sở hữu chung, dân chủ, giúp đỡ lẫn nhau từ việc hợp tác tạo sản phẩm dịch vụ phục vụ các xã viên không đặc trưng như HTX. Và nếu HTX hoạt động như DN thì phải chịu sự điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp.
HTX phải được quyền tự chủ
Bà Nguyễn Thị Nghĩa, nguyên Chủ tịch HĐQT Liên hiệp HTX thương mại TP.HCM (Saigon Co.op), cho rằng dự luật phải thể hiện được nguyện vọng của các HTX trên cả nước là để cho HTX hoạt động như một loại hình DN. Điều này cần tiếp tục duy trì trong dự luật này.
Theo bà Nghĩa, bản chất của HTX là một tổ chức kinh tế và phục vụ nhu cầu của xã viên và xã hội. Do đó phải để cho HTX hoạt động như một DN: Tối đa hóa lợi nhuận bằng việc phụng sự xã hội thì nó mới tồn tại bền vững. Chỉ khi thực hiện tốt chức năng thứ nhất nó mới có thể làm tốt chức năng thứ hai là phục vụ cho xã viên. Đây là hai yếu tố bắt buộc cho sự tồn tại và phát triển của một HTX. Sự thành công của nhiều HTX trong nhiều năm qua đã chứng minh rằng phải để cho HTX tồn tại như một tổ chức kinh tế, không chỉ là sự phục vụ các xã viên mà phải hướng đến phục vụ xã hội và thậm chí vươn ra thế giới, nhất là trong điều kiện phải cạnh tranh để tồn tại trong môi trường hội nhập.
“Hơn nữa, việc không cho thành lập DN là mâu thuẫn với quy định về quyền tự chủ trong sản xuất, kinh doanh của HTX. Pháp luật cho phép HTX được kinh doanh những gì mà pháp luật không cấm và chính dự luật cũng quy định: “Phải bảo đảm tôn trọng quyền tự chủ, tự quyết, tự chịu trách nhiệm của HTX, liên hiệp HTX trong sản xuất, kinh doanh”. Nếu không cho HTX liên doanh, liên kết, thành lập DN thì bó buộc HTX không thể tồn tại và phát triển được” - bà Nghĩa nhấn mạnh.
Tổ chức kinh tế hay tổ chức xã hội?
Ông Nguyễn Xuân Hiên, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, cho rằng vấn đề bất cập nhất là việc lựa chọn mô hình cho HTX. Đã 14 năm qua (năm 1996) thời điểm có Luật HTX nhưng đến nay vẫn chưa thống nhất được thế nào là HTX, có phải là DN hay không, khác gì với DN. Nơi thì coi là tổ chức phi lợi nhuận, nơi thì coi là tổ chức kinh tế… Do không thống nhất được bản chất kinh tế hay xã hội của loại hình này nên mới xuất hiện các HTX trá hình để hưởng các chính sách ưu đãi của nhà nước.
 |
|
Rau sạch của HTX Tân Phú Trung (Củ Chi, TP.HCM) đã được tiêu thụ tại TP.HCM từ năm 1996. Ảnh: THANH HẢI |
Ông Nguyễn Ngọc Thành, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Xuân Lộc (quận 12, TP.HCM), cũng đề xuất không thể cấm HTX thành lập DN. Hiện nay HTX Xuân Lộc có 450 xã viên, sản xuất hai sản phẩm nông nghiệp là chăn nuôi bò sữa và nuôi cá sấu lấy da, sản xuất các sản phẩm chất lượng cao. Các xã viên không thể sử dụng hết hàng tấn sữa tươi và các sản phẩm da cá sấu nên cần bán ra thị trường. Việc cấm thành lập DN sẽ gây khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường, khách hàng, ký kết đầu tư và phát triển…
Nhiều ý kiến cho rằng dự luật còn mang hơi thở của thời kỳ bao cấp, việc kiểm soát và bó buộc các HTX giống như thời kỳ tập trung là không phù hợp trong bối cảnh hội nhập toàn cầu. Muốn xây dựng những HTX mạnh, thực sự năng động, có tầm khu vực, để các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam có thể ra thị trường thế giới thì cần tạo cho HTX sự chủ động và quyền lựa chọn sản xuất, kinh doanh như một DN. Các ý kiến đóng góp trên đây sẽ được đưa vào dự luật trước khi trình Quốc hội vào tháng 11-2011.
Theo Pháp luật TP HCM