AGROINFO - Khẳng định thành công của dự án cải tạo vườn mận Tam hoa giai đoạn 2008 - 2010, năm nay mận Tam hoa Bắc Hà tiếp tục được mùa, được giá., đem lại niềm vui lớn cho nông dân Bắc Hà.
Cây mận Tam Hoa từ những ngày đầu phát triển
Theo một số tài liệu, giống mận Tam hoa Bắc Hà có nguồn gốc từ Trung Quốc, được di thực từ Hoành Bồ (Quảng Ninh) đưa vào trồng khảo nghiệm tại Trại Rau quả Bắc Hà năm 1972 bằng phương pháp ghép mắt. Từ 50 cây ghép ban đầu, qua 6 năm, cây mận Tam hoa sinh trưởng, phát triển tốt, thích ứng với điều kiện khí hậu đặc trưng ôn đới, đất đai ở khu vực trung tâm huyện lỵ, cho năng suất cao, quả to, mẫu mã đẹp, ăn giòn, ngọt pha lẫn vị chua mát... Năm 1978, Trại rau quả mở rộng diện tích khảo nghiệm lên 0,7 ha, đồng thời xây dựng vườn giống có diện tích 2,2 ha.
Năm 1985, mận Tam hoa được đưa vào trồng đại trà ở khu vực trung tâm huyện gồm thị trấn Bắc Hà và các xã: Na Hối, Tà Chải, Bản Phố. Từ năm 1993 đến năm 1998, người trồng mận Tam hoa liên tiếp được mùa, được giá. Diện tích vườn mận không ngừng được mở rộng, dao động từ 2.500 đến 2.700 ha, năng suất đạt 4 - 5 tấn/ha, sản lượng quả tươi hàng năm từ 13.500 - 14.000 tấn. Người tiêu dùng quen thuộc với tên gọi mận Tam hoa bởi chất lượng quả ngon, ngọt, to đều, đẹp mắt. Giống mận này cũng đem lại năng suất cao cho người trồng. Mận Tam hoa đã khẳng định là loại cây ăn quả số một cây chủ lực xóa đói, giảm nghèo, làm giàu cho nông dân vùng cao Bắc Hà.
Mặc dù được thiên nhiên ưu đãi, nhưng đã trải qua 30 năm khai thác không được phục tráng, những ưu điểm vốn có của cây mận Tam hoa dần dần mất đi. Đặc biệt, từ năm 2000 trở lại đây, cây mận Tam hoa không được quan tâm chăm sóc, dẫn đến năng suất, chất lượng quả giảm đáng kể. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất dịch vụ kỹ thuật, hỗ trợ sản xuất, công nghệ bảo quản, chế biến và tiêu thụ sản phẩm còn yếu; việc áp dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào thâm canh còn hạn chế do trình độ dân trí thấp và điều kiện kinh tế khó khăn. Chính vì vậy, từ năm 1999 - 2008, mận Tam hoa bấp bênh, năm vừa mất mùa vừa mất giá, năm được mùa, mất giá và ngược lại. Có lúc được mùa, nhưng giá mận quả tươi chỉ 500 đồng/kg (chưa bằng giá trị 1 kg ngô), ế ẩm, người dân không muốn hái... Người trồng lẫn người tiêu dùng không mặn mà với mận Tam hoa.
Trước thực trạng đó, huyện Bắc Hà đã quan tâm tìm đầu ra cho cây mận Tam hoa, từ việc trợ cước, trợ giá, chế biến xi-rô mận, rượu mận, mứt mận... nhưng đều không ổn. Nhiều gia đình đã chặt bớt những cây mận già cỗi, trồng thay thế bằng cây đào Pháp và một số cây trồng khác.
Đến năm 2008, toàn huyện chỉ còn khoảng 700 ha mận Tam hoa. Trong khi chưa tìm được các giống cây ăn quả khác có thể thay thế cây mận Tam hoa, huyện Bắc Hà quyết tâm vào cuộc và cụ thể hóa bằng việc xây dựng và triển khai có hiệu quả dự án "Cải tạo mận Tam hoa Bắc Hà", giai đoạn 2008 - 2010.
Cải tạo vườn mận Dự án cải tạo mận tam hoa gồm 2 phần: từ năm 2008 chủ yếu trồng mới giống mận gốc, thuần chủng thay thế cây mận già cỗi, thoái hóa giống; từ năm 2009 trở đi, tiến hành dự án cải tạo mận bằng phương pháp đốn tỉa, tạo tán. Tham gia dự án này có 101 hộ dân trồng mận ở thị trấn Bắc Hà, xã Tà Chải, Na Hối với 11 ha, trong đó trồng mới 9 ha; cải tạo, đốn tỉa và tạo tán 2 ha. Các hộ tham gia dự án được cán bộ khuyến nông tỉnh, huyện trực tiếp theo dõi, hướng dẫn kỹ thuật, được đầu tư, hỗ trợ 100% giống cây mận, phân bón, vôi bột và thuốc bảo vệ thực vật.
Vụ thu hoạch năm 2010, qua tổng kết, đánh giá cho thấy, cây mận trồng mới sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao, chất lượng quả tốt như giống mận Tam hoa gốc, thuần chủng. Còn với diện tích cải tạo bằng phương pháp đốn tỉa, tạo tán cho năng suất cao: từ 1 - 1,5 tạ quả/cây giống mận gốc, thuần chủng trồng mới, quả to, mẫu mã đẹp...
Hạch toán kinh tế dự án cải tạo mận tam hoa bằng phương pháp đốn tỉa, tạo tán so với cây mận không cải tạo trong 2 vụ thu hoạch năm 2009 và 2010 cho thấy, 1 ha cây mận Tam hoa thu lãi 179 triệu đồng. Đối với cây mận Tam hoa gốc đã được đốn tỉa, tạo tán, 1 ha thu lãi hơn 200 triệu đồng.
Song song với việc triển khai dự án cải tạo mận Tam hoa, 2 năm qua, Trạm Khuyến nông huyện và Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã mở gần chục lớp tập huấn kỹ thuật cải tạo, áp dụng các biện pháp khoa học giúp mận chín sớm hơn. Từ thành công này, nhiều gia đình trồng mận Tam hoa ở Bắc Hà đã áp dụng, có thêm nguồn thu nhập.
Niềm vui mới với người trồng mận Tam hoa
Những ngày cuối tháng 5/2010, chúng tôi đến thôn Sín Chải, xã Na Hối, một trong những điểm tham gia Dự án Cải tạo mận Tam hoa bằng phương pháp đốn tỉa và tạo tán. Ông Lù A Rào, Trưởng thôn Sín Chải phấn khởi nói: Tham gia dự án, vừa được đầu tư, hỗ trợ lại được hướng dẫn kỹ thuật, gia đình đã cải tạo bằng phương pháp đốn tỉa, tạo tán 20 cây mận Tam hoa gốc. Vụ thu hoạch mận năm nay, gia đình ông thu trên 30 triệu đồng.
Ở thôn Sín Chải, gia đình bà Nông Thị Phượng là hộ cải tạo mận Tam hoa bằng phương pháp đốn tỉa với số lượng nhiều nhất (50 cây). Bà Phượng cho biết: Nhờ dự án này mà những cây qua cải tạo cho năng suất cao, hiệu quả kinh tế hơn hẳn. Qua thu hoạch, mỗi cây cho năng suất từ 1,2 - 1,3 tạ quả tươi, thu lãi trên 30 triệu đồng.
Còn anh Vương Văn Huynh, dân tộc Nùng, thôn Na Khèo (xã Na Hối), là một trong số những gia đình trồng mận nhiều nhất Bắc Hà. Thấy dự án năm 2008 hiệu quả, anh Huynh đến Trại rau quả huyện xin 50 cây giống mận Tam hoa thuần chủng gốc về trồng thay thế cây già cỗi, thoái hóa. Vụ mận này, gia đình anh có 400 cây cho thu hoạch, sản lượng ước hơn 6 tấn, thu nhập trên 45 triệu đồng. Niềm vui của anh Huynh cũng là niềm vui chung của bà con nông dân trồng mận tham gia dự án cải tạo mận Tam hoa ở Bắc Hà khi vụ thu hoạch năm nay, thời tiết thuận lợi, mận được mùa, được giá cao hơn năm trước. Nối tiếp niềm vui, mận Tam hoa chín sớm được giá cao, thời điểm từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 4/2010, giá trung bình từ 17.000 - 20.000 đồng/kg.
Vụ này, huyện Bắc Hà có 564 ha mận Tam hoa cho thu hoạch, giảm hơn 100 ha so với năm 2009 do người dân trồng mận chủ động cải tạo, chặt bỏ một số cây già cỗi, thoái hóa. Theo UBND huyện, ước tính vụ mận năm nay thu hoạch khoảng 3.000 tấn mận quả tươi, tổng thu gần 17 tỷ đồng.
Theo www.baolaocai.com