Trong thời gian qua, lãnh đạo các địa phương cũng đã nhận ra tầm quan trọng và sự cần thiết của việc xây chợ nên có sự đầu tư mạnh mẽ cho việc hình thành mạng lưới chợ. Tuy nhiên, do nguồn kinh phí hạn chế, nhiều địa phương chỉ có thể cải tạo, nâng cấp, sửa chữa chứ không thể đầu tư xây mới. Trong khi đó phong trào xã hội hóa đầu tư phát triển chợ vẫn chưa đạt được kết quả cao. Lý do lớn nhất là nguồn vốn để xây dựng chợ rất lớn, trong khi khả năng hoàn vốn thấp và kéo dài. Từ đó dẫn đến thực tế các nhà đầu tư chỉ tập trung đầu tư xây dựng chợ tại các nơi có khả năng sinh lời nhanh, ngoảnh mặt với việc xây dựng chợ nông thôn hoặc ở vùng sâu, vùng xa.

Chưa kể việc xây dựng, phát triển chợ còn thiếu đồng bộ. Một số chợ đã xây dựng xong nhưng chưa có đường giao thông. Không ít chợ được xây dựng ở địa điểm không hợp lý, khó thu hút được tiểu thương tham gia, dẫn đến lãng phí tiền của của Nhà nước.

Người dân thờ ơ

Một thực tế nữa là, một số chợ tại các xã vùng sâu hiện nay vẫn chưa thể hoạt động hiệu quả vì có rất ít người mua và xuất hiện tình trạng người dân không muốn vào chợ xây mới mà chỉ thích mua bán ở các chợ “xổm”. Chị Nguyễn Thị Hân ở ấp 30/4, xã An Linh (Phú Giáo - Bình Dương) cho biết: “Các mặt hàng bày bán trong chợ An Linh khá phong phú nhưng người dân rất ít vào chợ để mua vì họ quen mua ở cửa hàng tạp hóa. Có một vài người từ thị trấn vào đây buôn bán thử nhưng thấy không hiệu quả nên đã rút lui. Vào dịp lễ, Tết, đa số người dân mua sắm ở chợ thị trấn, nên chợ xã buồn hiu!”.

Ờ địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa, các sản phẩm nông sản chủ yếu được cung ứng theo hai loại hình. Người sản xuất (chủ yếu là nông hộ nhỏ lẻ) bán cho các đầu mối thu gom, các đầu mối mang đi tiêu thụ tại chợ trung tâm huyện, tỉnh hoặc bán cho các nhà máy chế biến. Trường hợp thứ hai là người sản xuất bán cho các đầu mối thu gom, đại lý. Các đại lý bán (chủ yếu là gạo và các loại đặc sản của địa phương) trực tiếp cho người tiêu dùng. Cũng có người tự mang nông sản đến bán tại chợ (các loại rau quả)... Chính vì vậy, nhiều người chưa thấy hết được vai trò, lợi ích của chợ trong hoạt động giao thương.

Bên cạnh đó, do thu nhập của người dân nông thôn còn thấp nên nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm hàng hóa chất lượng cao khá hạn chế. Thành phần tham gia tại các chợ nông thôn là các hộ nông nghiệp với các mặt hàng kinh doanh chủ yếu là nông sản, thực phẩm tươi sống tự sản xuất và nuôi trồng. Các hộ tự trao đổi hàng hoá với nhau hoặc cung ứng cho thương lái. Các hộ tiểu thương kinh doanh hàng hoá và dịch vụ tại chợ chiếm số lượng ít, chủ yếu là vải sợi, quần áo may sẵn, bách hoá tổng hợp, dịch vụ ăn uống giải khát. Chính vì vậy, hoạt động thương mại ở nông thôn chưa phát triển, chưa kích thích sản xuất và hình thành nền nông nghiệp hàng hóa.

Cách làm của Lào Cai

Ở Lào Cai, ngoài các chợ trung tâm cụm xã, toàn tỉnh đã có thêm 7 cửa hàng đại lý thương nghiệp bán lẻ tại các điểm: cụm xã Thanh Bình, Nậm Chảy (Mường Khương); Bản Liền, Cốc Ly (Bắc Hà); Tả Phìn, Bản Hồ (Sa Pa); Dương Quỳ (Văn Bàn) và Tòng Sành (Bát Xát)..., nâng số lượng cửa hàng bán lẻ toàn tỉnh lên hàng trăm điểm, cung cấp đủ các mặt hàng cho nông dân, đồng thời tổ chức tiêu thụ nông sản cho bà con. Nhiều địa phương như Bảo Yên, Bảo Thắng, Bát Xát và Mường Khương, hệ thống thương nghiệp phát triển nhanh và bài bản. Ở đâu có đường giao thông là có điểm đại lý cung cấp đầy đủ mặt hàng thiết yếu cho người dân và thực hiện thu mua nông sản cho nông dân tới đó. Mới đây đã xuất hiện một số doanh nghiệp và cá nhân ở Bảo Thắng, Bảo Yên đứng ra thu mua hàng hoá nông sản cho nông dân và nhận làm điểm đại lý trao đổi thu mua hàng khi nông dân có nhu cầu.

Ngoài ra, Lào Cai còn chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý HTX thương mại dịch vụ, cán bộ ban quản lý chợ và lao động nông thôn tham gia kinh doanh thương mại, có chính sách hỗ trợ nông dân nâng cao chất lượng, quảng bá và tiêu thụ sản phẩm. Đối tượng hỗ trợ là những sản phẩm đã được bình chọn, đáp ứng các tiêu chí cơ bản về chất lượng, tính đặc trưng, có giá trị đặc biệt trên thị trường và mang lại giá trị kinh tế cao cho người sản xuất và có khả năng sản xuất với khối lượng lớn như rau sạch, hoa cao cấp, gạo Séng Cù, lúa hương thơm, tương ớt Mường Khương và sản phẩm thổ cẩm các loại. Đổi lại, người dân sẽ được các nhà phân phối đưa những mặt hàng sản xuất trong nước đến tận nơi có nhu cầu với giá hợp lý và thanh toán thuận tiện nhất.