*Kinh nghiệm từ xã điểm Tân Phong
Nhìn lại công tác dồn điền đổi thửa để xây dựng nông thôn mới ở Thái Bình thời gian qua, chính là kinh nghiệm thực tế được rút ra từ 14 xã đã hoàn thành dồn điền đổi thửa. Ngoài 8 xã điểm mà tỉnh lựa chọn thuộc 8 huyện, thành phố với nguồn vốn hỗ trợ đầu tư xây dựng nông thôn mới thì hầu hết những xã mới triển khai đều phải dựa vào nội lực là chính. Sự thành công cũng như kinh nghiệm thực tế tại xã Tân Phong, huyện Vũ Thư là một ví dụ. Mặc dù xã Tân Phong, huyện Vũ Thư không phải xã được chọn làm điểm trong phong trào xây dựng nông thôn mới, và đến nay sự đầu tư về kinh phí cũng gần như chưa có nhưng lại là địa phương đi đầu về công tác dồn điền đổi thửa với kết quả sau dồn đổi ruộng đất bình quân số thửa trên hộ thấp nhất (1,12 thửa ruộng/ hộ, có những thôn 100% số hộ gia đình chỉ còn 1 thửa). Bờ vùng hiện nay rộng từ 6 – 7m, bờ thửa rộng 2,5m, đúng theo tiêu chí quy hoạch xây dựng nông thôn mới. Người nông dân vui mừng khi được sản xuất trên những thửa ruộng lớn, họ ví đây như một “cuộc cách mạng" ruộng đất mới. Ông Trần Văn Thanh, xã Tân Phong phấn khởi cho biết: Trước kia do bờ vùng bờ thửa chật hẹp, ông chỉ dám đầu tư máy cày tay loại nhỏ. Nhưng khi xã thực hiện xong dồn điền đổi thửa, ông đã mua chiếc máy cày lồng lớn gần 100 triệu để cày cho nhanh, năng suất. Bây giờ bờ vùng to, đi lại cũng dễ nên sản xuất hiệu quả.
Ông Lê Thanh Phơn, Bí thư Đảng bộ xã Tân Phong cho biết: Công tác dồn điền đổi thửa ở Tân Phong mặc dù chỉ diễn ra trong thời gian ngắn chưa đầy 2 tháng, bắt đầu từ giữa tháng 11 đến cuối tháng 12/2010, nhưng công tác dồn điền đổi thửa của Tân Phong có điểm khác so với nhiều địa phương. Khi đã làm phải thực hiện triệt để và bài học lớn nhất rút ra từ công tác dồn đền đổi thửa đó chính là phải huy động sự đoàn kết toàn dân. Điều đáng trân trọng trong quá trình triển khai công tác dồn điền đổi thửa ở Tân Phong là sự chủ động, không ỷ lại vào hỗ trợ của tỉnh và huyện. Đây chính là kinh nghiệm hay mà nhiều địa phương ở Thái Bình cần tham khảo trong xây dựng nông thôn mới. Để giao ruộng về cho từng hộ nông dân không xảy ra trường hợp tranh chấp gây mất đoàn kết nội bộ, xã Tân Phong đã phải triển khai qua 18 bước. Trong đó, quan trọng nhất đó là bước thống nhất cán bộ, sau đó, tuyên truyền vận động giao nhiệm vụ cụ thể đến từng tổ chức đoàn thể. Đội ngũ đảng viên, cán bộ xã phải là những người tiên phong, sẵn sàng nhận về mình khó khăn, thiệt thòi. Rồi công tác bàn bạc với người dân phải dân chủ. Đến nay, mỗi người dân đều tự nguyện đóng góp 26m2 đất, kinh phí triển khai nông dân góp 30% chia làm 2 năm, mỗi năm đóng 30.000 đồng/sào ruộng. Đó mới chính là kinh nghiệm thực tế theo kiểu Nhà nước hỗ trợ, huy động nội lực từ dân.
Từ những khó khăn bước đầu, đến nay, tỉnh Thái Bình đã có 14 xã hoàn thành công tác dồn điền đổi thửa và đang trong giai đoạn chỉnh trang đồng ruộng. Trong đó dẫn đầu là huyện Vũ Thư với 5 xã hoàn thành, huyện Kiến Xương 3 xã. Từ thực tế người nông dân có 4 thậm chí đến 5 mảnh ruộng nhỏ ở nhiều xứ đồng khác nhau, hiện nay ở những xã đã hoàn thành dồn điền đổi thửa thì nông dân chỉ còn sở hữu bình quân từ 1,7 đến 1,8 thửa/hộ.
* Phấn đấu mỗi hộ còn 1 thửa
Theo đồng chí Nguyễn Tiến Thành, Bí thư Huyện ủy Vũ Thư thì công tác dồn điền đổi thửa là việc khó liên quan đến quyền lợi trực tiếp của nông dân. Quá trình làm điểm ở 5 xã trong huyện lại diễn ra trong thời gian ngắn, khối lượng công việc nhiều, công tác vận động nhân dân tự nguyện góp đất, góp công, góp của đào đắp công trình thủy lợi đòi hỏi phải kiên trì. Trong khi đó, đa số cán bộ thôn mới kiện toàn, do đó việc tiếp quản công việc có lúc còn hạn chế, nhất là khi cân đối diện tích phải điều chỉnh giữa các thôn. Đất đai không đồng đều, cao trũng, xa gần... gây tâm lý so đo hơn thiệt, do đó phải mất nhiều thời gian giải thích, vận động nhân dân.
Vì vậy, ngay sau khi Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới của huyện triển khai kế hoạch về việc làm điểm đồn điền đổi thửa đất nông nghiệp ngoài đồng ở 5 xã điểm Nguyên Xá, Tự Tân, Vũ Tiến, Vũ Đoài, Tân Phong” vào tháng 10/2010, các xã trên đã thành lập Ban chỉ đạo do đồng chí Bí thư đảng bộ làm trưởng ban. Huyện ủy, UBND huyện đã chỉ đạo sát sao, cùng các xã tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, kịp thời điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp thực tế. Điều quan trọng là sự đoàn kết, thống nhất cao về nhận thức và hành động trong cấp ủy, chính quyền, đoàn thể ở xã, thôn và sự đồng thuận cao của nhân dân. Công tác tuyên truyền được tiến hành trực tiếp thông qua các cuộc họp thôn để người dân nắm vững bản đồ quy hoạch giao thông, thủy lợi nội đồng, các công trình công cộng, công khai khối lượng phải đào đắp để nhân dân cùng bàn phương án thực hiện.
Các xã quyết tâm đạt 3 mục tiêu: Một là phấn đấu sau khi dồn đổi mỗi hộ chỉ còn 1 hoặc nhiều hộ một thửa ( trường hợp đặc biệt không quá 2 thửa) thuận lợi đưa cơ giới hóa , ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào sản xuất; hai là hoàn thiện quy hoạch xây dựng hệ thống giao thông, mương máng nội đồng, quy vùng sản xuất hàng hóa; ba là tập trung quỹ đất công ích vào khu vực cụ thể đã quy họach thuận lợi quản lý, sử dụng.
Về phần đóng góp của nhân dân, đây là khâu khó khăn, cần được sự đồng thuận cao của nhân dân. Các xã đều công khai tổng chi phí, trong đó tỷ lệ % của tập thể lấy từ nguồn nào, tỷ lệ góp của dân bao nhiêu? Tổng diện tích ruộng nhân dân góp làm thủy lợi, giao thông, các công trình công cộng ở 5 xã là 81,6 ha. Trong đó, Vũ Đoài nhân dân góp nhiều nhất 36m2/khẩu, Nguyên Xá 17 m2/sào, Tự Tân 18 m2/sào, Tân Phong 20 m2/sào, Vũ Tiến 16m2/sào. Ngoài ra, nhân dân đóng góp kinh phí theo thực tế đào đắp mương máng.
Các xã chọn ngày huyện phát động ra quân làm thủy lợi vào cuối tháng 11/2010 khởi động chiến dịch làm thủy lợi, vừa đào đắp thủ công, vừa thuê máy xúc nạo vét các kênh mương chính bảo đảm thời vụ và chất lượng công trình. Tiêu biểu như: Tự Tân tu bổ, đắp 53 bờ vùng, 235 bờ thửa, tổng khối lượng đào đắp 106.530 m3. Tân Phong mỗi thôn thuê một máy xúc, lúc cao điểm có 13 máy xúc cùng hoạt động, đến 19/12/2010, toàn bộ bờ lô, bờ vùng của xã làm xong, còn lại phát động các thôn tổ chức đào đắp thủ công (giá đào đắp như nhau), tổng khối lượng đào đắp là 154.000 m3...
Khâu giao ruộng ngoài thực địa cũng mất nhiều thời gian và phức tạp nhất. Đến cuối tháng 1/2011, có 41/42 thôn của 5 xã đã giao xong đất. Bình quân số thửa từ 3,39 thửa/hộ sau dồn đổi giảm xuống còn 1,49 thửa/hộ. Thửa có diện tích nhỏ nhất 360 m2, lớn nhất 5.400m2. Tự Tân giảm từ 3,77 thửa/hộ xuống 1,86 thửa/hộ. Mỗi xã có cách làm khác nhau, song điểm chung nhất đó là phát huy dân chủ, tổ chức bốc thăm theo nhóm hộ. Nhân dân tự đăng ký nhận ruộng trũng, ruộng xa, chân tre do có tỷ lệ cấp bù hợp lý. Những hộ neo đơn, hoàn cảnh đặc biệt có 1 hoặc 2 khẩu được giao ruộng ghép với con cháu trong họ.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả trên, việc dồn điền đổi thửa ở Vũ Thư vẫn còn một số tồn tại: Bình quân số thửa/hộ còn cao so quy định, tỷ lệ hộ 2 thửa còn cao. Một số bờ vùng, bờ thửa và kênh mương chưa đáp ứng yêu cầu về hình thức, kết cấu. Các xã làm điểm thành công trong điều kiện kinh phí đặc biệt khó khăn. Mỗi xã mới được huyện hỗ trợ ban đầu 100 triệu đồng, hiện các xã đều nợ kinh phí thuê máy xúc nạo vét đào đắp kênh mương (Tân Phong nợ trên 2,5 tỷ đồng, Vũ Đoài 1,2 tỷ đồng, Nguyên Xá gần 1 tỷ đồng, Tự Tân gần 2 tỷ đồng... Do nguồn thu ngân sách tại chỗ khó khăn, các xã trên có chung đề nghị huyện hỗ trợ kinh phí hoặc có cơ chế đổi đất lấy công trình để giúp các xã thanh toán công nợ.
Thành công bước đầu trong công tác dồn điền đổi thửa để xây dựng nông thôn mới của 5 xã chỉ đạo điểm ở huyện Vũ Thư là bài học kinh nghiệm thực tế để tỉnh Thái Bình tiếp tục triển khai đẩy mạnh công tác này trong toàn tỉnh, phấn đấu trong năm nay có 50% số xã hoàn thành và tiến tới sẽ hoàn thành toàn bộ kế hoạch dồn điền đổi thửa trong năm 2012./.
AGROINFO - Theo Báo Điện tử Đảng Cộng sản