Thách thức
Ông Hà Công Tuấn, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT kiêm Tổng Cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp cho biết: Trong những năm qua DN ngành gỗ phát triển nhanh chóng với gần 4.000 DN chế biến gỗ (16% DN có vốn đầu tư nước ngoài đóng góp khoảng 50% giá trị XK trong đó phần lớn là DN Đài Loan và có trên 90% là DN tư nhân). Hiện tại thị trường XK đồ gỗ của chúng ta khá rộng, có khoảng 120 nước. Để đồ gỗ ngày một phát triển bền vững thì Nhà nước cần quản lý chặt nguồn nguyên liệu theo hướng truy xuất rõ nguồn gốc".
Đáng chú ý, từ cuối năm 2010 đến nay XK gỗ của Việt Nam có 4 thị trường chính đang bị giảm sút là Mỹ, Nhật, EU và Trung Quốc. Riêng EU năm 2011 và 2012 sức mua giảm khá mạnh do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế khiến họ tiết kiệm. Còn thị trường Trung Quốc nổi lên từ năm 2010, 2011 nhưng sang năm 2012 thì doanh số NK giảm rất mạnh. Khả năng tới đây ngành gỗ cũng gặp nhiều khó khăn do các nước sẽ dựng không ít rào cản thuế quan...
Ngoài ra, do tình hình chung khó khăn nên không ít DN còn chèn ép nhau trong việc tìm kiếm đối tác, đơn hàng nên càng khiến cho bức tranh ngành gỗ ảm đạm. Chưa hết, trong khi chi phí đầu vào tăng (do phải chứng minh nguồn gốc) đã đẩy giá đầu ra lên, trong bối cảnh kinh tế suy thoái càng khiến cho thị trường đồ gỗ không ít chông gai. Do đó, DN mới thành lập phải có vốn đầu tư lớn (vài triệu USD) mới có khả năng cạnh tranh được.
Đáng lưu ý, thị trường Trung Quốc từ 400 triệu USD tăng lên trên 600 triệu USD (năm 2010 và 2011) thì năm nay lại giảm mạnh. Chính vì thế, nhiệm vụ cấp bách lúc này là làm gì để tháo gỡ, thay đổi chính sách để giúp DN vượt qua…
Vẫn nhiều cơ hội lớn
Ông Nguyễn Chiến Thắng, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) nhận định, ngành chế biến XK đồ gỗ Việt Nam đang có nhiều cơ hội lớn. Hiện chúng ta đứng thứ 6 trên thế giới về XK, đứng thứ 2 ở châu Á (sau Trung Quốc) và đứng thứ nhất tại Đông Nam Á. Mặc dù tình trạng suy thoái kinh tế đang còn làm ảnh hưởng khá lớn, nhưng đây lại là “cơ hội hiếm có” nếu DN ngành gỗ biết nắm bắt tình hình.
Cụ thể, theo ông Thắng, hiện Trung Quốc không còn khuyến khích chế biến gỗ ở vùng ven biển mà đẩy vào sâu nội địa làm tăng giá thành sản phẩm, nên các nước NK đã chuyển sang Việt Nam với giá cạnh tranh hơn. Các nước trong khu vực Đông Nam Á đang khan hiếm lao động ngành gỗ và nhân công cao nên VN vẫn là đối tác lớn, tin cậy của bạn hàng và đây là lý do để DN giành thị phần. Ngoài ra, thị trường nội địa còn rất lớn nhưng DN gỗ còn chưa khai thác tốt.
Ông Thắng cũng cảnh báo, áp lực cạnh tranh cao nhất mà DN gỗ phải quan tâm là các đối tác đòi hỏi đơn vị cung ứng phải chứng minh rõ nguồn gốc, có chứng chỉ chứng minh gỗ hợp pháp. Vì vậy, áp lực giá cả đầu vào ngày một tăng dẫn đến giá gỗ nguyên liệu có xu hướng tăng.
Hiện tổng mức sản xuất đồ gỗ của VN là 5,17 tỷ USD (chiếm 2% thế giới) và để chiếm được 15-20 tỷ USD trong vòng 15 năm tới thì ngành chế biến gỗ cần phải có vùng nguyên liệu ổn định. Trong đồ gỗ, nguyên liệu chiếm tỷ lệ rất lớn giá thành, nếu chỉ lo NK nguyên liệu thì ắt DN sẽ rất khó khăn và không thể phát triển bền vững được.
Để ngành chế biến gỗ trở thành ngành công nghiệp mũi nhọn thì VN phải có những chính sách dài hơi như: Trồng rừng đòi hỏi phải dài hạn, nhưng hiện nay ngân hàng chỉ cho vay từ 3-5 năm nên DN khó có thể thực hiện. DN gỗ hiện đầu tư máy móc không đồng bộ, tự động hóa còn yếu nên hạn chế cạnh tranh. Đáng lưu ý, hiện nhiều DN chế biến gỗ có công nghệ hiện đại, tự động hóa hoàn toàn của Ý, Đức... đang gặp khó khăn, phải đóng cửa thì đây là cơ hội tốt cho DN Việt Nam mua lại dây chuyền với giá rẻ để tăng tính cạnh tranh, giảm thiểu nhân công.
Bên cạnh đó cần cơ cấu lại ngành chế biến gỗ, lâu nay chỉ phát triển tự phát; DN ôm đồm muốn làm từ A đến Z nên không đủ sức quản lý dẫn đến hao phí rất nhiều. Một lợi thế nữa, người châu Âu rất chuộng đồ gỗ trong nhà nên dự báo sau khủng hoảng kinh tế, thì nhu cầu sử dụng đồ gỗ lại tăng mạnh.
Ông Huỳnh Văn Hạnh, Phó chủ tịch HAWA cho PV biết, Nhật Bản đang xây dựng sau thảm họa sóng thần nên nhu cầu sử dụng đồ gỗ là rất lớn. Từ đầu năm tới đây kim ngạch XK qua thị trường này đã tăng tới hơn 30% và dự báo còn tăng hơn nữa. Ngoài ra, DN cũng rất thích làm ăn với Nhật Bản bởi họ rất sòng phẳng. Bên cạnh đó kim ngạch XK qua thị trường Úc, New Zealand cũng tăng 16% và nhiều thị trường tiềm năng khác…
Ông Nguyễn Chiến Thắng:
Chỉ có đầu tư mở rộng sản xuất với công nghệ tự động hoàn toàn, cùng với nguồn nguyên liệu tự chủ và hợp pháp thì DN mới mong chiếm lĩnh và mở rộng thị trường. Trong bối cảnh hiện nay, đa số nhà sản xuất đồ gỗ không có lãi do còn sản xuất manh mún, công nghệ chưa tốt. Do đó, DN cần mạnh dạn đầu tư đổi mới công nghệ, chủ động nguyên liệu, mở rộng sản xuất mới mong cạnh tranh và phát triển bền vững.
Theo Nông nghiệp Việt Nam