DN bảo hiểm ngán ngại
Những chiêu như cắt tai lợn, đeo khuyên vào chân gia cầm… nhằm chiếm đoạt bảo hiểm của nông dân Việt Nam những năm 80-90 của thế kỷ trước khiến các DN bước đầu tham gia thị trường bảo hiểm nông nghiệp (BHNN) đến bây giờ nhắc lại vẫn rùng mình ớn lạnh.
Dân “gian”
Groupama, DN bảo hiểm 100% vốn của Pháp, được coi là điển hình của sự thất bại trong lĩnh vực BHNN ở Việt Nam. Khi bắt đầu bước chân vào thị trường này, phương châm kinh doanh duy nhất của Groupama là BHNN. Nhưng đường lối đúng đắn đó đã không thể thành công bởi vấp phải quá nhiều rào cản.
Để triển khai, Groupama đặt yêu cầu bảo hiểm cực thấp, ngay khi khách hàng chỉ bảo hiểm một con bò cũng được chấp thuận. Tuy nhiên, sau hàng loạt sự kiện gia súc chết và được chuyên gia kiểm tra xác minh, mọi người mới vỡ lẽ vì nông dân chăn nuôi không đúng cách, chuồng trại không đủ tiêu chuẩn và thức ăn không đảm bảo chất lượng, song DN vẫn phải bồi thường cho nông dân theo đúng hợp đồng.
Nhận thấy rủi ro và nguy hiểm trong hoạt động kinh doanh, Groupama nâng mật độ đàn được bảo hiểm tối thiểu phải là 3 con. Tuy nhiên, việc kinh doanh vẫn hoàn toàn thất bại bởi mức phí bảo hiểm thấp, khách hàng ít nhưng rủi ro lại thường xuyên xảy ra, đồng thời tiền bồi thường cao gấp hàng chục, thậm chí hàng trăm lần so với mức phí. Ví dụ, một con lợn nái Groupama chỉ yêu cầu đóng phí 60.000 đồng/năm, nhưng khi bồi thường vì lợn chết có thể lên tới hàng triệu đồng.
Ông Phùng Đắc Lộc, Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cho rằng, nguyên nhân để các DN bảo hiểm tính đường tháo chạy là cung cách làm ăn không sòng phẳng của “thượng đế” – nông dân. Ông Lộc nêu ví dụ: Trước đây, khi Bảo Việt cung cấp dịch vụ BHNN cho gia súc, để đảm bảo đúng đối tượng, nhân viên đã cắt tai những con lợn được mua bảo hiểm. Nhưng lại có trường hợp thấy hàng xóm có lợn bị chết bệnh, liền xui họ cắt tai y như lợn nhà mình rồi đem sang đòi được trả bảo hiểm, sau đó ăn chia với nhau.
Hoặc như Groupama bảo hiểm cho trâu bò và gia cầm bằng cách đeo khuyên, nhưng gần như ngay sau đó, nông dân mua hàng loạt khuyên tương tự từ Trung Quốc, giống đến mức mắt thường không thể phân biệt nổi, để đeo vào những con vật không mua bảo hiểm. Như vậy, nếu gia đình có 3 con bò, họ chỉ cần mua bảo hiểm cho một con và lợi dụng sự quản lý của DN bảo hiểm với nền nông nghiệp manh mún để “nhập nhèm đánh lận con đen”, nghiễm nhiên cả đàn bò được đóng bảo hiểm như thường.
"Khát nước trên sông"
Bộ NN- PTNT cho biết, tổng đàn gia súc, gia cầm ở Việt Nam lên đến hàng trăm triệu con. Ngoài ra, diện tích lúa hàng hóa, chăn nuôi thủy sản cũng phát triển nhanh. Nếu thiên tai, dịch bệnh xảy ra, thiệt hại khó có thể lường hết được, không chỉ tác động trực tiếp tới đời sống nông dân mà còn ảnh hưởng lớn cho nền kinh tế và an ninh lương thực quốc gia.
Thực tiễn cho thấy, việc triển khai BHNN là yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên, với sự thất bại của các DN tham gia thị trường này từ những năm 80-90 của thế kỷ trước, thì nguyên nhân cũng được chỉ ra. Các cơ quan quản lý đổ lỗi cho nông dân nuôi - trồng không đúng phương pháp, DN đổ tại Nhà nước chưa có chính sách hỗ trợ hợp lý, nông dân nói chưa nghe đến loại hình BHNN bao giờ. Tóm lại, ai cũng có cái lý của mình và khi sự đã rồi thì chỉ còn cách “kêu gọi tinh thần đoàn kết, hỗ trợ từ xã hội”.
Nói tới thực trạng BHNN ở Việt Nam hiện nay, người ta hình dung ngay tới loại dịch vụ mà khách hàng cần nhưng chưa biết rõ nên mua ở đâu, thủ tục thế nào...; còn DN chưa muốn “sản xuất” bởi đinh ninh thị trường tuy rộng nhưng chẳng ai mua vì không có thói quen và không tài nào kiểm soát được sự gian lận.
“Thực tế, loại hình BHNN đã tồn tại ở Việt Nam từ những năm 1980 do Công ty Bảo hiểm Bảo Việt cung cấp. Nhưng kể từ khi các hợp tác xã, nông trường tan rã, loại hình BHNN cũng dần biến mất. Sau đó, cũng có một vài DN “nhảy” vào mảnh đất từng được xem là màu mỡ này nhưng đều bị đánh bật bởi sự “chai lỳ” của thị trường và đối tượng mua bảo hiểm”- TTK Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam Phùng Đắc Lộc.
Một khía cạnh đạo đức trong kinh doanh là uy tín, nhưng với đối tượng khách hàng nhỏ lẻ là nông dân, phải thừa nhận một thực tế rằng, không ít người vì một chút lợi nhỏ sẵn sàng đánh mất chữ tín. Mặt khác, khách hàng bảo hiểm thường nghĩ rằng mình là đối tượng được chăm sóc, chứ không có lập trường trên thực tế mình cũng đang kinh doanh.
Ông Nguyễn Văn Minh, TGĐ Cty CP Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp, một trong những đơn vị góp ý kiến vào dự thảo đề án thí điểm BHNN cho biết, DN kinh doanh bảo hiểm muốn thành công, ngoài định hướng chiến lược đúng đắn còn phải quản lý được mức độ rủi ro. Đối với vật nuôi, cây trồng, bên cạnh yếu tố chuồng trại, kỹ thuật... thì vấn đề thời tiết cũng tác động trực tiếp đến sự sinh trưởng của cây, con. Điều đáng nói là khi cây trồng, vật nuôi đã được bảo hiểm, sự khắc nghiệt này không còn là nỗi lo với nông dân, khiến họ lơ là trong việc bảo quản, chăm sóc tài sản của mình.
Ông Phùng Đắc Lộc cho rằng, thị trường Việt Nam rất khó để phát triển loại hình BHNN vì cán cân cung – cầu chưa tương xứng. Ngoài việc nông dân nuôi - trồng manh mún, nhỏ lẻ, khó kiểm soát, còn do luật pháp không có những quy định mua bảo hiểm bắt buộc ở một số loại hình, bởi thế, mức độ huy động thấp. “Nhiều DN đang muốn tái tham gia thị trường này. Nhưng để khắc phục tình trạng kiểu “khát nước trên sông” này, cần phải cải tiến để nâng tầm sản xuất nông nghiệp Việt Nam lên mức chuyên nghiệp”, ông Lộc kiến nghị.
AGROINFO – Theo Báo Nông nghiệp Việt Nam